13 grudnia 1981

13 grudnia 1981 r. zdumieni obywatele Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej dowiedzieli się z ekranów swoich telewizorów oraz odbiorników radiowych, że na terenie całego kraju wprowadzony został Stan Wojenny. Generał Wojciech Jaruzelski, pełniący wówczas funkcje I Sekretarza KC PZPR, Szefa Rady Ministrów i Ministra Obrony Narodowej ogłosił tą wiadomość w specjalnie przygotowanym przemówieniu. Informacja ta była emitowana przez cały dzień. Poniżej słynne wystąpienie gen. Jaruzelskiego:

Przygotowania do zamachu stanu rozpoczęto już w październiku 1980 r. Można więc stwierdzić, że „władza ludowa” miała wystarczająco dużo czasu i możliwości, aby skutecznie przeprowadzić całą operację.
Nadzór nad planami sprawował m.in. marszałek Związku Radzieckiego, Iwan Kulikow, pełniący wówczas funkcję dowódcy sił Układu Warszawskiego. Biuro Polityczne KC PZPR zaaprobowało decyzję gen. Jaruzelskiego o wprowadzeniu w Polsce Stanu Wojennego w dniu 5 grudnia 1981 r. Działania skierowane przeciwko opozycji demokratycznej rozpoczęto w nocy z 12/13 grudnia.

Komuniści w ramach akcji „Azalia” rozpoczęli od przejęcia kontroli nad radiem, telewizją oraz łącznością na terenie kraju. Zainicjowano także proces internowania działaczy opozycyjnej „Solidarności”, których listy były od dawna przygotowane (operacja „Jodła”). W więzieniach i ośrodkach internowania znaleźli się także niepokorni  lub niewygodni działacze PZPR (m.in. Edward Gierek i Piotr Jaroszewicz). Na potrzeby nowej sytuacji 13 grudnia zmieniony został kodeks postępowania karnego (wprowadzony został tryb doraźny i przyspieszony, a sądy wojskowe otrzymały większe kompetencje). Na ulicach pojawiły się patrole MO, ZOMO, ORMO i wojska, które znajdowały się w gotowości od kilku dni. Żołnierzom towarzyszyły czołgi i transportery opancerzone. Na ulicach pojawiły się obwieszczenia o wprowadzeniu na terenie całego kraju Stanu Wojennego i zalecenia władz skierowane do obywateli. Polacy dowiedzieli się, że bez specjalnej przepustki nie mogą opuszczać miejsca zamieszkania. Ustanowiono także godzinę policyjną (od 22 do 6), której ściśle przestrzegano. Cenzurze poddane miały zostać listy oraz rozmowy telefoniczne. Zakazano zgromadzeń publicznych oraz strajków. Związki zawodowe zostały zawieszone, a zakłady pracy zostały zmilitaryzowane.

Władzę w kraju przejęła Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego, na której czele stanął Jaruzelski. Organ ten powołany bezprawnie - jej członkowie nie posiadali rękojmi prawnej do rozpoczęcia swojej działalności został powołany do życia dekretem Rady Narodowej w nocy z 12/13 grudnia 1981 r. Krótko po północy 13 grudnia w Belwederze doszło do spotkania członków Rady Państwa, którzy zostali poinformowani o mającym się wydarzyć zamachu stanu. Prawie wszyscy zgodzili się na rozpoczęcie działań. Jedynie przewodniczący PAX, Ryszard Reiff zagłosował przeciwko wprowadzeniu Stanu Wojennego. Nie miało to jednak żadnego znaczenia.

Fragment okładki "Trybuny Ludu" z 14 grudnia 1981 roku

W obiegu WRON pozostawiła jedynie dwie gazety: „Trybunę Ludu”  i „Żołnierza Wolności”. Na łamach tej pierwszej 14 grudnia Polacy mogli przeczytać tekst oświadczenia gen. Jaruzelskiego. Mimo, że władza zakazała strajków to do pierwszych wystąpień w zakładach doszło już 13 grudnia. Następnego dnia fala wystąpień objęła wszystkie województwa, doprowadzając w wielu zakładach do brutalnych pacyfikacji przeprowadzonych przez ZOMO i wojsko. 13 grudnia 1981 r. to jedna z najważniejszych dat we współczesnej historii naszego kraju i należy propagować wśród tych, którzy nie pamiętają tamtych wydarzeń oraz aby uczcić ofiary całego okresu Stanu Wojennego w Polsce.

Autor artykułu: Jacek Ostrowski. Absolwent historii UMCS. Jego zainteresowania to historia XX - lecia międzywojennego, front wschodni podczas II WŚ, historia wojsk powietrznodesantowych oraz dzieje Waffen SS.